(d.1848 - ö.1925)

(d.1866 - ö.1925)

Kazak Özerk Sosyalist Cumhuriyeti

Buhara Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti

Çuvaşistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti

Türkmenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti

Eskişehir Cer Atölyeleri'nde demiryolu malzemesi üretecek birimler hizmete girdi.

1812 yılında II. Mahmut tarafından özel sektörden devletleştirilen Sümerbank Beykoz Deri ve Kundura müesseseleri;

1925 yılında Türkiye Sanayii ve Maadin Bankasına devredildi;
1933 yılında da Sümerbank'a bağlandı.

1843 yılında özel bir işletme olarak çalışmaya başlayan Sümerbank Yünlü Sanayii Müessesesi Hereke Fabrikası;

1878 yılındaki yangın nedeniyle ancak 1883 yılında yeniden işletmeye açılabildi.
1925 yılında Sanayi ve Maadin Bankası'na devredildi.
1932 yılındaki yangından sonra yenilenerek 1933 yılında Sümerbank'a devredildi.

Defterdar Fabrikası, ilk olarak 1836 yılında fes imalathanesi (feshane) olarak açılmıştı.

1843-1851 döneminde dokuma fabrikasına dönüştürüldü.
1866 yılındaki yangından sonra 1868 yılında yenilendi ve modern bir mensucat fabrikası oldu.
1877-1925 döneminde askeri fabrika olarak çalıştı.

1925 yılında Sanayi ve Maadin Bankası tarafından bir şirkete kiralandı.
1933 yılında ise özel sektörden alınarak Sümerbank'a devredildi ve adı Sümerbank Defterdar Mensucat Fabrikası oldu.

Ergani Bakır Madeni'nin işletme imtiyazı Birinci Dünya Savaşı öncesinde bir Alman şirketine verilmişti. Almanlar imtiyaz sözleşmesinin gereklerini yerine getirmeyince, 1925 yılında işletme hissesinin yüzde 50'si Almanlardan satın alındı ve Ergani Bakır İşletmesi Türk Anonim Şirketi kuruldu.

Bu şirketin Türk grubu hissesi 1,5 milyon lira, Alman hissesi de 1,5 milyon liraydı. Almanların bu hissesi de 11 Haziran 1936 tarihinde satınalınarak devletleştirildi.

İlk aşamada İş Bankası'nın da 500 bin liralık hissesi vardı. Bu hisse 14 Kasım 1944 tarihinde Etibank'a devredildi. Şirket böylece tümüyle devletleştirilmiş oldu.

İtalya'da faşist lider Mussolini bütün yetkileri elinde topladı.

Yol vergisi üzerine ilk kanun, 10 maddeden oluşan 102 sayılı Tarik Bedeli Nakdisi Hakkında Kanundu ve 21 Şubat 1921 tarihinde yürürlüğe girmişti.

19 Ocak 1925 tarihinde, aynı konuda, 23 maddeden oluşan 542 sayılı Yol Mükellefiyeti Kanunu çıkarıldı.
17 Şubat 1925 tarihinde Aşar Vergisinin kaldırılmasından sonra, Yol Vergisi, kırsal kesimden alınan en önemli vergi haline geldi.

Konu hakkında ki önceki kanunların tümü kaldırılarak, bütün hükümler 10 Haziran 1929 tarih ve 1525 sayılı Şose ve Köprüler Kanunu içinde toplandı.

Musul'un geri alınması için çaba harcayan Atatürk Türkiyesini engellemek ve Anadolu'da Türk Devlet yapısı içinde sağlanan birliği "Kürt" kartı ile bozmak isteyen dış güçler, kendilerine hizmet eden bazı gruplara, halk içinde destek görebilecek bir takım saiklerle, devlete karşı provokasyon yaptırdı.

İngiliz destek ve kışkırtması ile başlayan bu ayaklanmalar Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da yaygın bir şekilde etkili oldu.

Bölgede, ancak 31 Mayıs 1925 tarihinde tam olarak sükunet sağlandı. Şeyh Said İsyanı üzerine Doğu Anadolu'da 24 Şubat 1925 - 23 Aralık 1927 tarihleri arasında sıkıyönetim ilan edildi.

22 Kasım 1924'de kurulan Ali Fethi Okyar Hükümeti, Şeyh Sait ayaklanması sonrasında düşürülerek, 3 Mart 1925'de İsmet İnönü'nün tekrar hükümet kurması sağlandı.

Kurtuluş Savaşının önemli komutanlarından, 1920'de Kars ve Sarıkamış işgalini bitiren ve Batı Cephesinde Sakarya Savaşında çok üstün başarılar göstererek, mezalimi ile ünlü Yunan 11. Tümenini, Komutanı General Krokodeilos Kladas ile beraber esir alan Halit (Karsıalan) Paşa (1883-1925), TBMM'nde öldürüldü.

Halit Paşayı öldürme görevi İsmet Paşanın yaveri Daim Bey'e verilmişti. Plana göre kürsüde konuşurken öldürülecekti. Ancak Halit Paşanın konuşması sırasında, yine Meclisteki yolsuzluklar konusuna değinince, çıkan kargaşa içinde bu plan uygulanamadı.

Görüşmelere ara verildiğinde Meclis koridorlarında Afyon vekili (Kel) Ali (Çetinkaya) Bey, Kozan vekili Ali Saip Bey, Cebelibereket vekili Avni Bey, Gaziantep vekili Kılıç Ali Bey, Cebeliberet vekili Hüseyin Avni Bey ve Elazığ vekili Hüseyin Bey, Halid Paşa'nın önünü kestiler. Bu kişilerin Halit Paşaya saldırmaları sonucunda çıkan kavga esnasında bir silah 9 el ateşlendi ve Halit Paşa vuruldu.

Halit Paşa, yaralı halde mecliste bir odaya alındı. 5 gün orada bekletildi. 5 gün sonra şehit oldu.

Mustafa Kemal'in kendisini ziyareti sırasında kendisine ateş edenin Rize mebusu Rauf Bey olduğunu söyledi. Ne tesadüftür ki Rauf Bey de birkaç ay sonra 3 Mayıs 1925 de yatağında ölü olarak bulundu.

Bu olayın İsmet İnönü – Fethi Okyar hesaplaşması ile ilintili olduğunu söyleyenler hiç de az değildir.

Türk Hava Kurumu, 16 Şubat 1925'de "Türk Tayyare Cemiyeti" adıyla kurulmuştur.

Cemiyet'in kuruluş amacı;
Türkiye'de havacılık sanayisini kurmak havacılığın askeri, ekonomik, sosyal ve siyasal önemini anlatmak;
askeri, sivil, sportif ve turistik havacılığın gelişmesini sağlamak;
bütün bunlar için gerekli araç ve gereci hazırlamak;
personeli yetiştirmek ve Uçan Bir Türk Gençliği yaratmaktır.

23 Nisan 1926'da Türk Havacılığının gereksinimi olan teknik personelin eğitilmesi amacıyla "Tayyare Makinist Mektebini" hizmete açılmıştır.

1940 yılına kadar THK'nın Akköprü'deki atölyesinde yüzlerce planör üretimi, planör ve motor onarımı yapıldı. 1940 yılı sonunda Akköprü'deki atölye fabrika haline getirildi ve burada İngiliz Miles Magister eğitim uçaklarının seri montajına başlandı.

Telsiz tesisi hakkındaki kanun çıktı. Türkiye'de radyonun kurulması TBMM'de kabul edildi.

21 Şubat 1925 tarihinde BMM'nde Diyanet İşleri Riyaseti'nin bütçe müzakereleri yapılırken, 61. İctima'ın ikinci celsesinde Eskişehir Meb'ûsu Abdullah Azmi Efendi sözü Kur'an tercümelerine getirir ve Meclis Riyaseti'ne, altında 50 küsur arkadaşının imzası bulunan bir takrir sunar.

Takrir, Başvekil de dahil olmak üzere Meclis'in hüsnü kabulüyle karşılanır ve Kur'an-ı Kerîmin tercüme ve tefsiri ile ehâdis-i şerîfenin (Sahih-i Buharî'nin) tercüme ve şerhi için bütçeye 20.000 liralık bir tahsisat konulur.

Bu tahsisatın ardından Mehmet Akif ile irtibata geçilerek Türkçe Mealin kendisi tarafından hazırlanması için ikna edilmeye çalışılır.

Dinin politik amaçla suistimal edilmeyeceği hakkında kanun kabul edildi.

Aşar vergisi, Öşür vergisi olarakta bilinen Osmanlı'da tarım ürünleri üzerinden alınan %10 oranında ki vergiye denilmektedir.

Aşar vergisi alınan ürünler Buğday, Arpa, Pirinç, Darı, Karpuz, Hıyar, Patlıcan, Yonca, Zeytin, Susam, Bal, Şeker kamışı ve meyveler idi. Kaldırılmadan bir yıl önce, 1924 yılında, 27.5 milyon lira ile bütçenin dörtte birini oluşturuyordu.

Rum-Ortodoks Mezhebi ile ilgili olarak, Patriğin TC vatandaşı olması, Türkiye'de ikamet etmesi gibi bağlayıcı şartlar belirlenmiş ve yürürlüğe konmuştur.

Bu uygulamayı zorlamak isteyen güçler tarafından 1925 yılında seçilen yabancı uyruklu patrik Konstantin Araboğlu 29 Ocak 1925'te sınır dışı edilerek yeni patrik seçimine gidilmiştir.

1 Mart 1925'te Tütün Rejisi Fransızlardan 4 milyona devletçe satın alındı ve tüm hak ve yükümlülükleri devlete devredildi.

Yabancılara ait Reji Şirketi (Memalik-i Mahruse-i Şahane Duhanları Müşterekü'l-Menfa'a Reji Şirketi) Osmanlı İmparatorluğu'nda tütün üretimini ve işlenmesini sıkı bir biçimde denetliyor, elde edilen gelirin büyük bir bölümünü Osmanlı borçları karşılığında Düyunu Umumiye'ye veriyordu.

1925 yılında Hükümetle Reji Şirketi arasında yapılan bir antlaşma ile Reji'nin bütün hak ve yükümlülükleri Devlete devredildi. Cumhuriyet Hükümeti, Reji'nin sermayesi olan 4 milyon Fransız Frankını Osmanlı Bankası'na ödedi ve Reji'nin yönetimini devraldı.

Ayrıca 26.2.1925 gün ve 588 sayılı yasa,
"istihlaki dahiliyeye mahsus tütün mubayaası, işletilmesi ve tütün ve sigara imali ve satılmasile tütüne müteallik sair umur... doğrudan doğruya Hükümetçe ifa edilir"
düzenlemesini getirdi. 9 Haziran 1930 gün ve 1701 sayılı Yasa ise 588 sayılı yasanın yerini aldı.

Bu yasaya göre, halkın tüketimi için tütün ve tömbekiyi satın almak, işlemek, kıymak; bu tütünden sigara, enfiye, ağız ve pipo tütünü yapmak; bu maddeleri markalı, bandrollü ve etiketli kutulara ve paketlere koymak; bunları ülke içinde satmak Devletin tekeli altına alındı. Yalnızca yabancı ülkelere satmak amacıyla yaprak tütün ticareti yapmak serbest bırakıldı.